ཤེས་འཇོན་སྤྱོད་གསུམ་ལྡན་པའི་བོད་མིའི་དཔུང་སྡེ་ཞིག་བསྐྱེད་སྲིང་བྱེད་རྒྱུ་ནི་བོད་ཀྱི་སློབ་གསོའི་འགན་འཁྲི་ཡིན།

བཛྲ་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱ་མཚོ།

        འདིར་ཕེབས་པའི་དགེ་རྒན་རྣམ་པ་དང་སློབ་གྲོགས་རྣམ་པ། དེ་ལས་གཞན་ད་དུང་མི་རིགས་སློབ་གསོའི་ལས་ དོན་ལ་ལྷག་བསམ་དཀར་བའི་གྲོགས་པོ་ཡོངས་ལ། ངས་ཐོག་མར་བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།   དེ་ཡང་ངས་དེ་རིང་རྣམ་པ་ཚོར་༼ཤེས་འཇོན་སྤྱོད་ལྡན་པའི་བོད་མིའི་དཔུང་སྡེ་ཞིག་བསྐྱེད་སྲིང་བྱེད་རྒྱུ་ནི་བོད་ཀྱི་སློབ་གསོའི་འགན་འཁྲི་ཡིན་༽ཞེས་པའི་བརྗོད་བྱའི་སྟེང་ནས་བཤད་བསམ་གི་ཡོད། རྣམ་པ་ཚོས་ཉན་བདེ་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར། འདིར་བཤད་འདོད་པའི་བརྗོད་བྱ་མཐའ་དག་དོན་ཚན་བཞིའི་ནང་དུ་བསྡུས་ནས་བཤད་པར་བྱའོ།།    

དང་བོ། རང་ཉིད་མི་ཡིན་པ་བརྗེད་དུ་མི་འཇུག་པར་མི་གཤིས་མི་འདོར་བ།

     ང་ཚོས་མི་གཤིས་འདོར་རུང་མི་རུང་ཤེས་པ་ལ། ཐོག་མར་མི་གཤིས་ཞེས་པ་ཅི་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་པ་ཤེས་དགོས་ལ། དེ་ཤེས་པ་ལའང་མི་ཞེས་པའི་མིང་གི་དོན་ཤེས་པ་སྔོན་དུ་འགྲོ་དགོས་སྙམ། འོ་ན་མི་ཞེས་པའི་མིང་ ལ་དོན་ཅི་ཞིག་ཡོད་ཅེ་ན།དེ་ཡང་བོད་སྐད་ཀྱི་མི་ཞེས་པའི་མིང་འདིའི་དོན་མཚོན་བྱེད་ལ་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས་སྣ་ཚོགས་ཤིག་འདུག་སྟེ། དཔེར་ན་ནུབ་ཕྱོགས་སུ། ཡོ་བྱད་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པའི་སྐྱེ་དངོས་༼使用工具的生物༽ཞེས་པ་ལྟ་བུ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་སྲོག་ཆགས༼社会性的动 物༽། རོལ་རྩེད་ཤེས་པའི་གང་ཟག༼会游戏的人༽ཞེས་པ་ལ་སོགས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱིས་མཚོན་པ་དང་། རུས་ ཏེན་གྱི་རྩི་ཤིང་རིག་པ་བ་ལིན་ནེ༼林奈༽ཞེས་པས་རིག་གཞུང་དང་མཐུན་པའི་མིང་བཏགས་པ་ནི། རིག་པ་ཅན ༼智人༽ཞེས་པ་ལྟ་བུ་དང་། ཧྥ་རན་སིའི་སྐྱེ་དངོས་རིག་པ་བ་ཁྲ་ལིས་ལིས་ཤེ༼查理•里歇༽ཞེས་པས་ཟུར་ ཟའི་དོན་ཅན་རྨོངས་པ་༼愚人༽ཞེས་བཏགས་པ་ལྟ་བུ་སོགས་མང་བོ་ཡོད་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་ཀྱང་ མིའི་རང་གཤིས་ལ་རང་གི་ལྟ་ཚུལ་ཇི་ལྟར་ཡིན་པ་རེ་མཚོན་གི་ཡོད་པས་ན་གོ་རྒྱུ་རེ་ཡོད་ཚོད་ཡིན།  ཤར་ཕྱོགས་སུ་ལེགས་སྦྱར་སྐད་དུ་ན་ར་ཟེར་མོད། མ་ནུ་ཤ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱིས་ཀྱང་མཚོན་པར་ཐོས་ཤིང་།དེ་ནི་བསམ་གཞིག་མཁན་ཞེས་པའི་དོན་དུ་འགྱུར་བར་བཤད་ལ། འཇར་མན་པའི་སྐད་དང་། དབྱིན་སྐད་དང་།ཧྥ་རན་སིའི་སྐད་དུའང་དོན་འདི་དང་མཚུངས་པའི་མི་ཞེས་པ་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་བརྡ་རེ་ཡོད་པར་བཤད་དོ།། དེས་ན་ཤར་ནུབ་གང་གི་དབང་དུ་བྱས་ཀྱང་། མི་དང་སྲོག་ཆགས་གཞན་གྱི་ཁྱད་པར་ནི། དོན་དང་དོན་མ་ཡིན་པ་རྣམ་པར་དཔྱོད་པའི་བློ་རིག་ཡོད་མེད་ཀྱི་སྒོ་ནས་འབྱེད་པར་མངོན་ནོ།།

    ང་ཚོ་ཆུང་དུས་དགོན་པར་ཆོས་གྲོགས་རྣམས་དང་ལྷན་ཅིག་བསྡུས་གྲྭའི་རྩོད་པ་བྱེད་སྐབས། མིའི་མཚན་ཉིད ་ལ་སྨྲ་ཤེས་དོན་གོ་བཞག་པ་ན། འོ་ན་མི་ལྐུག་པ་མི་ཡིན་མིན་སོགས་རྩོད་པ་བྱེད་རྒྱུ་ཡོད་མོད། ཁས་ལེན་ཟིན་ མི་ཟིན་ཇི་ལྟར་ཡང་མཚན་ཉིད་དེ་ལྟར་བཞག་པ་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་ཤེས་ན་གོ་རྒྱུ་ཡོད་སྙམ། གོ་རྒྱུ་ཅི་ཞིག་ཡོད་ ཅེ་ན། འདིའི་སྐབས་ཀྱི་དོན་གོ་བ་ཞེས་པ་ནི་འགྲོ་འཆག་ཉལ་འདུག་དང་ཟ་འཐུང་གི་དོན་གོ་བ་ཙམ་ལ་བྱེད་རྒྱུ་མ་ཡིན་པར། རང་གཞན་ཀུན་ལ་ཕན་མི་ཕན་གྱི་དོན་གོ་བའམ་ཤེས་པ་ལ་བྱེད་དགོས། དེ་ཡང་དེ་ལྟ་བུའི་དོན་གོ་ བ་ནི་མཚན་ཉིད་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པའི་མི་དང་། རང་གཞན་གྱི་འདས་མ་འོང་གི་དོན་ལ་བསམ་བློ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་གཏོང་མི་ཤེས་པ་ནི་དུད་འགྲོའམ། མིའི་རྣམ་པར་ཡོད་ཀྱང་མིའི་མཚན་ཉིད་ཡོངས་སུ་མ་རྫོགས་པ་རེད་ཅེས་གོ་རྒྱུ་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་སྟེ། དམ་པ་གོང་མ་དག་གིས། ད་རེས་ཕྱུགས་དང་བྱེ་བྲག་འབྱེད་པའི་དུས་ཡིན་ནོ་ཞེས་གསུངས་པའི་དོན་ཡང་དེ་ལྟ་བུར་གོ་དགོས་པའི་ཕྱིར། གལ་ཏེ་དེ་ལྟ་མིན་ན་ཕྱིའི་སྐྱེ་གཟུགས་ཙམ་ནི་མིར་སྐྱེས་ཙམ་ཉིད་ནས་རང་བཞིན་གྱིས་ཁྱད་པར་དོད་འདུག་པས། ཁྱད་འབྱེད་ཅེས་པའི་ཚིག་ལའང་ནུས་པ་མེད་པར་འགྱུར་བས་སོ།།  དེས་ན་ཅི་ཞིག་གིས་ཁྱད་འབྱེད་ཅེ་ན། བསམ་བློ་དང་བྱ་སྤྱོད་ཀྱི་སྟེང་ནས་ཁྱད་འབྱེད་དགོས། དེ་ཡང་འགྲོ་ འཆག་ཉལ་འདུག་དང་ཟ་འཐུང་ཙམ་མམ། རང་གཞན་རིས་སུ་གཅོད་པའི་ཆགས་སྡང་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བའམ། གནས་ སྐབས་རང་ཉིད་བདེ་ཐབས་ཙམ། བྲོ་གར་སོགས་རྩེད་མོ་རྩེ་ཤེས་པ་ལྟ་བུ་ཙམ་ལས་མེད་ན་དུད་འགྲོ་ལས་མ་ལྷག་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཙམ་ནི་དུད་འགྲོ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་བསྒྲུབ་ནུས་པ་སྲོག་ཆགས་གླིང་ཀ་དག་ལ་སོང་ན་མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་ནུས་པས་སོ།། རང་གི་ཚེ་འདི་ཕྱི་ལྟ་བུའི་རྒྱང་རིང་གི་དོན་དང་། རང་གཞན་ཀུན་ལ་ཕན་པ་ལྟ་ བུའི་རྒྱ་ཆེ་བའི་དོན་དང་། བསྐལ་བ་ཆགས་འཇིག་ལྟ་བུའི་འདས་མ་འོང་འབྱུང་འཇིག་གི་དོན་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་བ་ནི་མིའི་རིགས་ཁོ་ན་ལ་ཡོད་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཡིན་ནོ།།

   དེས་ན་དུད་འགྲོ་དང་ཁྱད་པར་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་བསམ་བློ་དེ་དག་དོར་ན་ནི་མི་གཤིས་དོར་ཟིན་པ་ཡིན་ཏེ།འཇམ་མགོན་ས་པཎ་གྱིས། ཕན་དང་མི་ཕན་མི་དཔྱོད་ཅིང་།། བློ་དང་ཐོས་པ་མི་བསྒྲུབ་པར།། ལྟོ་འགྲེངས་འབའ་ཞིག་དོན་གཉེར་བ།། སྤུ་མེད་པ་ཡི་ཕག་པ་ཡིན།། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དེས་ན་ང་ཚོ་ཚང་མས་ཐོག་མར་རང་ཉིད་མི་ཡིན་པ་བརྗེད་དུ་མི་འཇུག་པར་མི་གཤིས་ཡོད་པའི་མི་ཞིག་བྱེད་རྒྱུ་ནི་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ་ཞིང་སློབ་གསོའི་རྨང་གཞི་ཡིན་ནོ།།

གཉིས་པ། རང་ཉིད་བོད་མི་ཞིག་ཡིན་པ་བརྗེད་མི་རུང་།

     ད་ལྟ་བོད་པ་མང་བོ་ཞིག་གིས་རང་ཉིད་བོད་རིགས་ཡིན་པ་རྩ་བ་ཉིད་ནས་བརྗེད་ཚར་འདུག ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ལྟོས་དང་། མང་བོ་ཞིག་གི་ལུས་ན་བོད་ལྭ་མེད། ཁ་ན་བོད་སྐད་   མེད། སེམས་ན་དད་པ་མེད། མདོར་ན་ཁྱོད་བོད་ཡིན་པར་འཇོག་བྱེད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་གང་ཡང་མི་རྙེད་པས་སོ།། འདི་ནི་ད་སྔ་ཡན་ཆད་ལ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ སྟེང་བྱུང་མ་མྱོང་བའི་གནས་ཚུལ་ཤིན་ཏུ་ཡིད་སྐྱོ་ཞིང་ཚབས་ཆེ་བ་ཞིག་རེད་སྙམ།ཀུན་གཟིགས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་འཕྲེང་བཅུ་བ་མཆོག་གིས།ཁྱོད་ཀྱིས་བོད་སྐད་བཤད་མི་འདོད་ན་མ་བཤད་ཀྱང་ཆོག བོད་ལྭ་གྱོན་མི་འདོད་ན་མ་གོན་ནའང་ཆོག་མོད། འོན་ཀྱང་ཁྱོད་ཀྱི་ཤ་ཁྲག་རུས་པ་ཇི་ལྟར་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་གསུངས་པ་ནི་ཇི་འདྲའི་གོ་རྒྱུ་ཡོད་པ་ཞིག་རེད་ཨང་།
ད་ལྟ་བོད་པ་ལ་ལ་ཞིག་གིས། བོད་སྐད་ལས་མི་ཤེས་པའི་བོད་ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ལ་རྒྱ་སྐད་བཤད་ནས་རྫིག་ཉམས་སྟོན་བཞིན་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་རྒྱ་སྐད་བཤད་པ་སྐབས་སུ་བབས་ན་ད་མ་དིག་ཙམ་ལས་རྒྱ་སྐད་མགོ་རྔ་ཚང་བ་ཞིག་ཀྱང་བཤད་མི་ཤེས། རྒྱ་ཡིག་གི་ལམ་ནས་གཞུང་ཆེན་ལ་ལྟ་བའི་བློ་མིག་ནི་དེ་བས་ཀྱང་མེད་པས། དེ་ནི་རང་གི་ནང་ཉམས་བསྟན་པ་ཙམ་ལས་གཟི་བརྗིད་ག་ལ་ཡོད། དེས་ན་བོད་མི་རིགས་རང་ཉིད་ ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པར་མཚོན་བྱེད་དུ་གྱུར་བ། རང་གི་ཆོས་རིག་སྲིད་གསུམ་ཡོངས་སུ་དོར་ནས་བོད་པའི་ལ་རྒྱ་ཡོད་མདོག་བྱེད་པ་ནི།གཡུལ་ཁྲོད་དུ་གཞན་དང་འཐབ་པ་ན་རལ་གྲི་དགྲ་ལ་ཤོར་ཏེ་ཤུབ་ཀྱི་སྟེང་ནས་དཔའ་སྐད་འདོན་པ་ལྟར་སོང་བས་སྙིང་བོ་ཅི་ཡང་མེད་དོ།། དེས་ན་ང་ཚོས་སེམས་གཏིང་ནས་རང་ཉིད་བོད་པ་ཡིན་པ་བརྗེད་མེད་པ་བདེན་ན། བོད་ལྭ་མི་བདེ་བས་མ་གོན་ ཟེར་ན་ཐང་། བོད་ཟས་མི་འཕྲོད་པས་མ་ཟོས་ཟེར་ཡང་ སྲིད་མོད། འོན་ཀྱང་བོད་སྐད་ཅིའི་ཕྱིར་མི་བཤད། བོད་ ཡིག་ཅིའི་ཕྱིར་མི་སྦྱོང་། གལ་ཏེ་བོད་ཡིག་ལ་བརྗོད་བྱ་སྟོན་པའི་ནུས་པ་དེ་ཙམ་མེད་ཟེར་ན། བོད་པ་རང་གི་ཁ་ དཔེ་ལ། ཟས་ལྡད་ནས་མྱིད་དགོས། ཚིག་བསམ་ནས་བཤད་དགོས་ཞེས་པ་ལྟར། རང་ཉིད་བོད་ཡིག་གི་ཆུ་ ཚད་ག་ཙམ་ཡོད་པ་ལ་བསམ་བློ་བཏང་ནས་སྐད་ཆ་བཤད་རོགས། བོད་ཡིག་གིས་སྟོན་མི་ཐུབ་པའི་བརྗོད་བྱ་ཅི་ཞིག་ཡོད། བོད་ཡིག་ལ་ཡོད་པའི་བཀའ་བསྟན་འགྱུར་གྱིས་མཚོན་ཆོས་རིག་སྲིད་གསུམ་མཚོན་པའི་གནའ་དཔེ་མང་བོ་བྲག་རི་བཞིན་བརྩིགས་འདུག་པ་འདི་ཅི་ཞིག་ཡིན། གལ་ཏེ་འདི་དག་ཐམས་ཅད་རིན་ཐང་མེད་པའི་ ཕྱགས་ལུད་ལྟ་བུ་ཡིན་ན། རྒྱལ་ཁབ་གཞུང་གིས་དེ་འདྲའི་འགྲོ་སོང་མང་བོ་ཞིག་བཏང་ནས་ཆེད་དུ་ཞིབ་འཇུག་ཁང་མང་བོ་ཚུགས་ཏེ་དེ་དག་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དགོས་དོན་ཅི་ཞིག་ཡོད། ཚན་རིག་དང་དཔལ་འབྱོར་སོགས་ ཧ་ཅང་དར་བའི་ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་མང་བོས་ཀྱང་ཅིའི་ཕྱིར་བོད་རིག་པ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དགོས་བྱུང་བ་ཡིན།

     ངས་བལྟས་ན་ང་ཚོ་ངོ་མ་གཉིད་ལས་སད་རན་རེད། གལ་ཏེ་ད་དུང་ང་ཚོས་འདི་ལྟར་གཉིད་ལབ་བྱས་ན།ང་ཚོའི ་མི་རབས་རྗེས་མ་དག་གིས། སྐྲ་སེར་པོ་དང་མིག་ལྗང་ཁུ་ཅན་གྱི་ནུབ་ཕྱོགས་པ་ཤ་སྟག་དགེ་རྒན་ལ་བསྟེན་ནས།རང་གི་མེས་པོ་ཚོ་ཇི་ལྟར་བྱུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་དང་། ཨ་ཕས་བཀོལ་མྱོང་བའི་ཡིག་རིགས། ཨ་མས་བཤད་མྱོང་བའི་སྐད་ཆ་སོགས་ཡོད་ཚད་གསར་དུ་བསླབ་དགོས་བྱུང་རྒྱུ་ཡིན་པ་ཁོ་ཐག་རེད། གལ་ཏེ་དེ་ལྟར་བྱུང་ན་ང་ ཚོས་ཡར་མེས་པོ་རྣམས་ཀྱི་གདོང་ལ་ཇི་ལྟར་བལྟ། མར་གཞོན་རབས་དག་གི་ཚོགས་ལ་ཇི་ལྟར་བཤད། བོད་ རིགས་ཀྱི་ཞབས་འདྲེན། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཉེས་ཅན་ཟེར་བ་དེ་ཡང་ང་ཚོའི་མི་རབས་འདི་ལས་སུ་ཞིག་ཡོད། གཞན་ ཡང་འདི་ལྟ་བུའི་ངོ་མཚར་རྨད་དུ་བྱུང་བའི་རིག་གཞུང་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པ་ཞིག་བསམ་བཞིན་ཉམས་སུ་བཅུག་ན། ང་ཚོ་བོད་མི་རིགས་རང་གི་གྱོང་གུན་རི་རབ་ལས་ལྕི་བ་ཞིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། རྒྱལ་ཁབ་འདིའི་ཡང ་གྱོང་གུན་ཚབས་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པར་གོར་མ་ཆག་ལ། འཛམ་གླིང་ཤེས་རིག་གི་བང་མཛོད་ལས་ཀྱང་རིན་ཐང་ གཞལ་དུ་མེད་པའི་རིག་གནས་རིན་པོ་ཆེ་ཞིག་བོར་སོང་བ་ཡིན་པས། ང་ཚོ་སུ་ལའང་གྱོང་ལས་ཁེ་གཏན་ནས་ མེད་པ་ཤེས་པར་བྱས་ཏེ། མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་དང་། གནས་པ་གོང་འཕེལ་བྱེད་པའི་ཐབས་ལ་འབད་པ་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེའོ།།   ང་རང་ཀླུ་ཆུ་རྫོང་ལ་ཆ་རྒྱུས་ཆེན་པོ་མེད་མོད། འོནཀྱང་ཕར་ལྟོས་ཚོད་ལ་འགོ་ཁྲིད་རྣམ་པས་མི་རིགས་སློབ་གསོའི་ཁ་ཕྱོགས་ལ་དོ་སྣང་ཡག་པོ་བྱེད་ཀི་ཡོད་པ་འདྲ་སྙམ་པ་འཆར། གོ་ཐོས་ལྟར་ན་རྫོང་ལ་ལའི་འགོ་ཁྲིད་ དང་ལས་བྱེད་པ་འགའ་ཞིག་གིས།བོད་དང་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ལ་མཐོང་ཆུང་ཚད་མེད་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ཟེར།བོད་སྐད་ཀྱིས་གོ་མི་ཆོད་ཚུལ། བོད་ཡིག་གིས་ས་མི་ཆོད་རབས་སོགས་ཉོག་གཏམ་མང་བོ་ཞིག་བཤད་ནས་བོད་ཡིག་སྦྱོང་རྒྱུ་མཚམས་བཞག་སྟེ་རྒྱ་ཡིག་གཙོ་བོར་བྱས་ནས་སྦྱོང་དགོས་རབས་བཤད་ཟེར་བ་ཐོས། བོད་ཡིག་ལ་དགེ་མཚན་ཡོད་མེད་བཤད་ན་བཤད་རྒྱུ་ཤིན་ཏུ་མང་ཡང་མི་དེ་ཚོ་བཤད་སའི་ཡུལ་མི་ཉན།ཇི་སྐད་དུ་དཔལ་མགོན་འཕགས་མཆོག་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས། བོང་བུ་ཕྱུགས་ལ་མེ་ཏོག་འཕྲེང་བས་ཅི།། དུད་འགྲོ་ཕག་ལ་ཁ་ཟས་ཞིམ་པོས་ཅི།། ལོང་ལ་སྣང་དང་འོན་པ་དག་ལ་གླུ།། གླེན་པ་རྣམས་ལ་ཆོས་ཀྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ།། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་བླུན་པོ་ལ་གནས་ལུགས་བཤད་ཀྱང་ཅི་ཡང་མི་བརྩི། འོན་ཀྱང་མི་དེ་རིགས་ལ་མཚོན་ནའང་གཏན་ནས་དོ་སྣང་མ་བྱས་ན་མི་འགྲིག་པ་ཞིག་ནི། ཁོ་ཚོའི་བྱ་སྤྱོད་འདི་ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་ཀན་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་རང་སྐྱོང་སྲོལ་ཡིག་དང་དངོས་སུ་རྒྱབ་འགལ་དུ་སོང་ཡོད་དེ། སྲོལ་ཡིག་དེའི་དོན་ཚན་བདུན་པར། རང་སྐྱོང་ཁུལ་ནང་ལོགས་སུ།རིགས་སོ་སོའི་མི་རིགས་ཚང་མ་འདྲ་མཉམ་ཡིན། མི་རིགས་སུ་དང་གང་ལའང་མཐོང་ཆུང་དང་གཉའ་གནོན་བྱེད་པ་གཏན་འགོག་བྱེད་དགོས༼自治州内各民族一律平等。禁止对任何民族的歧视和压迫༽་ཞེས་པ་དང་། ཡང་དེར། རང་སྐྱོང་ཁུལ་རང་སྐྱོང་ལས་ཁུངས་ཀྱིས། མི་རིགས་སོ་སོའི་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་དབང་ཆ་དང་ཁེ་ཕན་ལ་འགན་སྲུང་བྱེད་དགོས་ཤིང་། མི་ རིགས་སོ་སོས་རང་རང་གི་སྐད་དང་ཡི་གེ་བེད་སྤྱོད་དང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་རང་དབང་ཡོད་པ་ལ་འགན་སྲུང་བྱེད་དགོས་༼自治州的自治机关保障各民族的合法权利和利益，保障各民族都有使用和发展自己的语言文字的自由༽ཞེས་ཤིན་ཏུ་གསལ་བར་གཏན་འཁེལ་བྱས་ཡོད་པ་འདི་ཅིའི་ཕྱིར་མི་བརྩི། འདི་ནི་༡༩༨༩ལོའི་ཟླ་༨ཚེས་༧ཉིན། ཀན་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་སྐབས་བཅུ་བའི་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་གཉིས་པའི་ཚོགས་འདུའི་སྟེང་གྲོས་འཆམ་བྱུང་ཞིང་། ༡༩༨༩ལོའི་ཟླ་༩ཚེས་༢༧ཉིན། ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་སྐབས་བདུན་པའི་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཚོགས་ཐེངས་བཅུ་བའི་ཚོགས་འདུའི་སྟེང་ཆོག་མཆན་བཀོད། ༢༠༠༨ལོའི་ཟླ་༡ཚེས་༡༥ཉིན། ཀན་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ ཁུལ་སྐབས་བཅུ་བཞི་བའི་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་གསུམ་པའི་ཚོགས་འདུའི་སྟེང་བཟོ་བཅོས་བྱས། ༢༠༡༠ལོའི་ཟླ་༣ཚེས་༣༡ཉིན། ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་སྐབས་བཅུ་གཅིག་པའི་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཚོགས་ཐེངས་བཅུ་བཞི་བའི་ཚོགས་འདུའི་སྟེང་ཆོག་མཆན་བཀོད། ༢༠༡༠ལོའི་ཟླ ་༤ཚེས་༡༦ཉིན། ཀན་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་སྐབས་བཅུ་བཞི་བའི་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་ཏེ། ༢༠༡༠ལོའི་ཟླ༤ཚེས་༡༦ཉིན་ནས་བཟུང་ལག་ བསྟར་བྱས་པ་ཡིན་པས་བརྒྱུད་རིམ་གལ་ཆེ་ཞིང་གསལ་བོ་ཡིན།འདི་ལྟ་བུའི་བརྒྱུད་རིམ་གལ་ཆེན་མང་དུ་བརྒྱུད་ནས་འགོ་ཁྲིད་དང་མི་སྣ་གཙོ་གྲོས་ཚང་མ་ལྷན་ཅིག་ཏུ་བཀའ་བགྲོས་ནས་གཏན་ལ་ཕབ་ཟིན་པ་དེ། མི་རེ་ཟུང་གིས་རང་སྣང་གང་ཤར་བཞིན་རྡོག་བརྫིས་བཏང་ན་ཇི་ལྟར་འགྲིག ལས་བྱེད་པ་དེ་ཚོས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁྲིམས་ལུགས་གཏན་ནས་མ་ཤེས་པ་ཡིན་ནམ། འོན་ཏེ་ཤེས་ཀྱང་བསམ་ བཞིན་དུ་སྣང་མེད་བྱས་པ་ཡིན། གལ་ཏེ་འདི་ནི་རང་ཁུལ་གྱིས་གཏན་ལ་ཕབ་པ་ཙམ་ཡིན་པས་བརྩི་དགོས་དོན་མེད་ཟེར་ན། དེ་འདྲའི་ཚོགས་འདུ་གལ་ཆེན་མང་བོའི་བརྒྱུད་རིམ་རིན་ཐང་མེད་པར་བཏང་བ་མིན་ནམ། ང་ཚོ་མཐོ་དམན་སུ་ཡིན་ཡང་དུས་རྒྱུན་དུ། ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ནི་ཁྲིམས་ལུགས་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་ཞེས་ཁ་ན་མ་ཎི་འདོན་འདོན་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་མིན་ནམ། ལྷག་པར་དུ་ད་སྐབས་ཀྱི་གཙོ་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕེན་གྱིས། རྒྱལ་ཁབ་ཁྲིམས་ཀྱིས་སྐྱོང་བ་གལ་ཆེ་ཚུལ་ཤུགས་ཀྱིས་བཤད་ཀྱིན་ཡོད་པ་ཚང་མས་གོ་རྒྱུ་རེད་མོད། ཁྲིམས་ཀྱིས་སྐྱོང་དགོས་ཞེས་པའི་དོན་ཡང་། མཐོ་བ་འགོ་ཁྲིད་དང་དམའ་བ་འབངས་མི་སུ་ཡིན་རུང་ཁྲིམས་དང་འགལ་མི་རུང་བ་འདྲ་འདྲ་ཡིན་པར་བཤད་པ་རེད། དེས་ན་ཁྱོད་འགོ་ཁྲིད་ཡིན་རུང་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱིས་ཇི་ལྟར་གཏན་འཁེལ་བྱས་པ་ལྟར་བྱ་བ་བསྒྲུབ་རྒྱུ་ལས་རང་སྣང་གང་དྲན་གཏན་ནས་བྱེད་མི་ཆོག་པར་ཐག་བཅད་པ་རེད། ང་ཚོ་ཚང་མ་ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྤྱི་དམངས་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་དེའི་ཁྲིམས་གང་ཡོད་བརྩི་དགོས་པ་ཡིན། དེས་ན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཀྱང་གནས་ཚུལ་གྱི་བབ་དང་བསྟུན་ནས་ཀན་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་ཞེས་ཐག་བཅད་ཡོད། མི་རིགས་རང་སྐྱོང་ས་ཁུལ་ཡིན་ཕྱིན། ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་མི་རིགས་ས་ཁུངས་རང་སྐྱོང་གི་བཅའ་ཁྲིམས་སུ་གཏན་འཁེལ་བྱས་པ་ལྟར་གྱི་ཁེ་དབང་ལོངས་སུ་སྤྱོད་པའི་དབང་ཆ་ཡོད། དེས་ན་ཀན་ལྷོ་ཁུལ་གྱིས་ཀྱང་རང་གི་གནས་བབ་དང་སྒོ་བསྟུན། ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་༼中华人民共和国宪法༽དང་། ཀྲུང་ཧྭ་མིདམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་མི་རིགས་ས་ཁུངས་རང་སྐྱོང་བཅའ་ཁྲིམས་༼中华人民共和国民族区域自治法༽གཉིས་གཞིར་བཞག་ནས་གོང་གི་སྲོལ་ཡིག་དེ་གཏན་ལ་ཕབ་པ་རེད། དེའི་ཕྱིར་འདི་མ་བརྩིས་ན་དོན་གྱིས་ཁྲིམས་དེ་གཉིས་ཀྱང་སྣང་མེད་བྱས་པ་ཡིན་ཚུལ་ཤེས་དགོས། ད་དུང་འདིའི་སྐོར་ལ་བཤད་རྒྱུ་མང་ཡང་དུས་ཚོད་འགོར་འགྲོ་བས་རེ་ཞིག་དེ་ཙམ་བྱ།      

 མུ་འགོད།