ནང་བསྟན་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་འཆར་སྣང་།

     ‘‘ནང་བསྟན་དཔལ་འབྱོར་རིག་པ’’ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་ངས་ཐོག་མར་དབྱིན་ཇི་མཁས་དབང་ཧྲོ་མ་ཧེ་ཡི《ཆུང་བ་ནི་ཡག་པོ་ཡིན》ཞེས་པའི་དཔེ་ཆ་ལས་མཐོང་། དཔེ་དེབ་འདི་ནི་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་བདུན་ཅུའི་མགོར་བཀྲམ་ཞིང་། ལོར་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་བར་མ་ཟད་དེང་རབས་དཔལ་འབྱོར་དང་ལྟ་བ་ཅུང་ཟད་མཐུན་པའི་ནང་བསྟན་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་སྲོལ་གཏོད་པའི་དགོངས་ཚུལ་འདོན། སྐབས་དེར་དེས་ང་ལ་བག་ཆགས་ཟབ་མོ་ཞིག་བཞག དཔེར་ན། “ནང་བསྟན་དཔལ་འབྱོར་རིག་པ་ནི་དེང་རབས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་རིང་ལུགས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་རིག་པ་དང་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཡོད་དེ་ཆོས་ལུགས་པས་དཔལ་ཡོན་གྱི་ཡང་སྙིང་ནི་དགོས་མཁོ་ཇེ་མང་དུ་སོང་བ་དེ་མ་ཡིན་པར་ལྷད་མེད་ཀྱི་ཀུན་སྤྱོད་གཙང་མ་ལ་ངེས་འཛིན་བྱེད་པ་དེ་རེད”ཅེས་དང་། “ནང་བསྟན་གྱི་ལྟ་བའི་ཕྱོགས་ནས་བལྟས་ན་མི་ལས་ཚོང་རྫས་གཙིགས་སུ་འཛིན་པ་དང་། གསར་གཏོད་བྱེད་སྒོ་ལས་འཛད་སྤྱོད༼消费༽གཙིགས་སུ་འཛིན་པ་འདི་ནི་བདེན་དོན་གོ་ལྡོག་པ་རེད”ཅེས་དང་། “དེང་རབས་དཔལ་འབྱོར་མཁན་པོ་ལ་མཚོན་ན་ལོ་རེའི་འཛད་སྤྱོད་མང་ཉུང་ལ་གཞིགས་ཏེ་འཚོ་བའི་ཆུ་ཚད་ལ་དཔྱད་གཏམ་འཇོག་པ་ནི་གོམས་གཤིས་སུ་གྱུར། སྔ་རབས་ནས་འཛད་སྤྱོད་ཅུང་མང་བའི་མི་རྣམས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གནས་ཚུལ་འཛད་སྤྱོད་ཅུང་ཉུང་བའི་མི་ལས་ལེགས་པར་འདོད། ནང་བསྟན་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་མཁན་པོས་འདི་འདྲའི་གཤིབ་བསྡུར་བྱེད་ཐབས་ནི་ཧ་ཅང་ལུགས་དང་མི་མཐུན་ཞིང་། འཛད་སྤྱོད་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཕན་བདེའི་བྱེད་ཐབས་ཤ་སྟག་ཡིན་ན་འཛད་སྤྱོད་ཉུང་ངུས་ཕན་བདེ་ཆེས་ཆེ་བ་ཐོབ་པ་དེ་དམིགས་ཡུལ་ཡིན་དགོས”ཞེས་སོགས་གསུངས་སོ། །
     ལོ་དེ་གའི་རིང་ལ་ངས་འདི་རྣམས་ཀློག་དུས་ང་རང་ལ་སེམས་འགུལ་ཆེན་པོ་ཐེབས། ནང་བསྟན་གྱིས་འདིའི་ཕྱོགས་ལ་དགོངས་འཆར་ཡག་པོ་ག་འདྲ་ཡོད་པར་བལྟ་འདོད་ཤིན་ཏུ་ཆེ་མོད་ཕངས་པ་ཞིག་ལ། ཀྲུང་གོར་ནང་བསྟན་དར་ཁྱབ་ཆེ་ལ་གནའ་སྔ་མོ་ནས་ད་ལྟའི་བར་གྱི་ནང་བསྟན་གྱི་གསུང་རབ་རྒྱ་མཚོའི་ཀློང་དང་རི་བོའི་གཏོས་ལ་འགྲན་ནའང་། ཐད་ཀར་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་དོགས་གནད་ལྒིང་མཁན་ཤིན་ཏུ་དཀོན་པས་འདོད་པ་ལྟར་མ་གྲུབ། ང་ཚོ་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་བསམ་བློའི་ངོར་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་པས་སྡིག་སྤོང་དགེ་སྒྲུབ་བྱེད་པ་གཙོར་འཛིན་པ་ལས་དཔལ་འབྱོར་ནི་ཆེས་དོ་སྣང་མི་བྱེད། ཁ་རྒྱུན་ལ་གྲྭ་བ་ཉིན་གཅིག་བྱས་ན་དྲིལ་བུ་ཉིན་གཅིག་དཀྲོལ་བ”ཞེས་པ་ལྟར་ན་གྲྭ་བའི་ཉིན་མོ་གང་འཁྱོལ་བྱེད་པར་སྣང་། འཛད་སྤྱོད་ཅི་འདྲ་ཡིན་པ་གཏན་ནས་དོ་སྣང་མི་བྱེད་ལ“ཆེས་ཆེ་བའི་ཕན་བདེ”འང་དོན་དུ་མི་གཉེར། ལོའི་དཔྱིད་ཀར་ནང་བའི་རྒྱལ་ཁམས་སུ་གྲགས་པའི་ཐེ་གོ་ལ་འཚམས་འདྲི་འགྲོ་སྐབས་ཉིན་དང་བོར་མན་ཀུའུ་གྲོང་　ཁྱེར་གྱི་དགོན་པ་ཞིག་ལ་མཆོད་མཇལ་ཕྱིན་དུས། དེ་གའི་བཀོད་ལེགས་བརྗིད་ཆགས་ཀྱིས་ཁོ་བོ་ཧ་ལས་པར་གྱུར། བདག་གིས་འདི་ནི་ནང་བསྟན་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་འཛད་སྤྱོད་ཉུང་བ་ཞེས་པའི་དགོངས་དོན་དང་འགལ་པར་འདུག་སྙམ། རང་རྒྱལ་དུ་ཕྱིར་ལོག་པའི་སྔ་ཉིན་མན་ཀུའུ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་དཔེ་ཁང་ལ་ཉུལ་དུ་སོང་། སྲང་ལམབའི་མན་ཧ་ཏོན་མགྲོན་ཁང་ནས་བུད་དེ་གོམ་འགའ་སོང་ན་ཡ་གླིང་དཔེ་ཁང༼Asiabooks亚洲书屋༽ཞེས་པའི་དབྱིན་ཡིག་དཔེ་ཁང་ཞིག་དང་འཕྲད། ཐོག་སོ་གསུམ་ཅན་གྱི་དཔེ་ཁང་དེའི་ཁེར་ཐོག་མང་ཆེ་བར་པར་རིས་དང་། ཐེ་གོ་དང་ཤར་ལྷོ་གླིང་གི་སྤྲོ་གསེང་དང་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་འདྲིས་སྐོར་ཡིན། མཛེས་སྡུག་ཅན་གྱི་པར་རིས་དེ་དག་རྣམ་པར་བཀྲ་ཞིང་　ཡིད་དབང་འཕྲོག་པས་བལྟ་འདོད་ཀྱང་ལྟ་ཁོམ་མ་བྱུང་། འོན་ཀྱང་དཔེ་ཆའི་མཚན་བྱང་དུ《ནང་བསྟན་དཔལ་འབྱོར་རིག་པ》༼Buddhist Economics《佛教经济学》༽ཞེས་པའི་ཆུང་ལ་སྲབ་པའི་དཔེ་དེབ་ཅིག་མིག་ལ་མངོན་པས་དོ་སྣང་བྱ་དགོས་བྱུང་། ཧ་ཅང་ལྡོག་ཕྱོགས་ནས་མཚོན་གྱི་ཡོད་པའི་མིང་འདིས་མུན་འཐོམས་ཀྱི་ཁོ་བོ་ལ་སྙིང་སྟོབས་ཤིག་སྦྱིན་བྱུང་། རྩོམ་པ་བོའི་མིང་ལ་ཕེ་ཡོ་ཐོ་ཟེར༼P.A.Payutto佩优托༽ལོ་ཧྥ་རན་སིའི་ཡོ་ནེ་སུ་ཁུའུ་ཞི་བདེ་སློབ་གསོ་བྱ་དགའི་རྟགས་མ་ཐོབ་མྱོང་། དེང་དུས་ཨེ་ཤར་གླིང་ཤར་ལྷོའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་སྡེའི་མཁས་པའི་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་འདི་འདྲའི་མཚན་ཙམ་ཡང་ཐོས་མ་མྱོང་བ་ནི་ཇི་འདྲའི་ངོ་གནོང་དགོས་པ་ཞིག་རེད་ཨང་། ནང་བསྟན་མཁས་པ་འདི་ཉིད་ཀྱིས་རྒྱུ་མཚན་ཅིའི་ཕྱིར་ནང་བསྟན་དང་དཔལ་འབྱོར་རིག་པ་གཉིས་མཉམ་དུ་འབྲེལ་ནས་བརྩམས་ཆོས་འདི་འདྲ་འབྲི་བའི་ཐོག་མའི་ཀུན་སློང་ཡང་ཤིན་ཏུ་གསལ་ཏེ། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ནང་བསྟན་འཚོ་བའི་འདུ་ཤེས་དང་མི་ཆོས་ཀྱིས་ལོག་ལམ་དུ་སོང་ཟིན་ནས་ཕྱིར་ལོག་མི་ཤེས་པའི་དེང་རབས་འཛམ་གླིང་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རིམ་ལ་དག་བཅོས་དང་ཡོ་བསྲང་བསྒྱུར་བཅོས་བྱེད་རྒྱུ་དེ་རེད།
     མདོར་ན《ནང་བསྟན་དཔལ་འབྱོར་རིག་པ》འདིའི་དགོངས་དོན་ནི་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་བེད་སྤྱད་དེ་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་རྒྱུ་དེ་མ་ཡིན་པར་ནང་བསྟན་ཤེས་རིག་ལ་བརྟེན་ནས་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་རྨང་གཞི་དང་རྒྱབ་ལྗོངས་བྱས་པའི་དཔལ་འབྱོར་རིག་པ་རྩ་བ་ནས་བསྒྱུར་བཅོས་བྱེད་རྒྱུ་དེ་རེད། དེབ་འདིའི་ལེའུ་དང་བོར་རྩོམ་པ་བོས“མིག་སྔར་ང་ཚོར་རྒྱུས་ཆེ་ཞིང་འབྲེལ་ཡོད་པའི‘དཔལ་འབྱོར’ནི་ནུབ་ལུགས་བྱེད་སྟངས་ཡིན། ང་ཚོའི་དཔལ་འབྱོར་ཕྱོགས་ཀྱི་བགྲོ་ལྒིང་དང་བསམ་གཞིགས་བྱེད་སྐབས་བཀོལ་བཞིན་པའི་གོ་དོན་དང་སྤྱི་ཁོག་དང་རིག་གཞུང་གི་ཆ་ལག་ཐམས་ཅད་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ལུགས་ཡིན། དོན་དངོས་སུ་ང་ཚོས་ནུབ་ཕྱོགས་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་བརྡ་ཆད་དང་རིག་ལམ་གྱིས་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ལ་བགྲོ་ལྒིང་བྱེད་ཀྱིན་འདུག གལ་ཏེ་ང་ཚོས་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ལྟ་ཚུལ་འདི་བྱ་དངོས་སྤྱོད་གསུམ་ལ་འཛིན་ཐུབ་ན་དེ་ལྟར་དཔལ་འབྱོར་རིག་པ་ལའང་ཁེ་ཕན་དང་ནུས་ཤུགས་ཡོད་ངེས། ཞེས་གསལ་བོར་བསྟན་ཡོད། སྔ་མོ་པོ་ལ་ཐུའུ་དང་ཡ་ལེ་ཟི་ཏོ་ཏི་དུས་ནས་ཀྱང་དཔལ་འབྱོར་བསམ་བློ་ཡོད་མོད་དཔལ་འབྱོར་རིག་པ་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་གི་ཡུལ་དུ་སྤྱོད་པ་ནི་བཟོ་ལས་ཅན་གྱི་དུས་རབས་ལ་གྲུབ་པ་ཡིན། དཔལ་འབྱོར་རིག་པའང་ཆེད་སྤྱོད་ཀྱི་རིག་ཚན་གཞན་དང་མཚུངས་ཏེ། གུ་དོག་པོ་དང་། ཕྱོགས་རེ་ཙམ་དང་ཁེར་རྐྱང་དུ་ལུས་པ་མ་ཟད་རིག་གཞུང་ཚན་ཁག་གཞན་གྱི་བྱ་བྱེད་དང་འབྲེལ་མེད་དུ་གྱུར”ཕེ་ཡོ་ཐོ་དཔལ་འབྱོར་རིག་པ་ཁྲིམས་མཐུན་ཡིན་མིན་ལ་དོགས་པ་སྐྱེས་ཤིང་མུ་མཐུད་དུ་ནུབ་ཕྱོགས་གོ་དོན་གྱི“ཚན་རིག”ལའང་དོགས་སློང་བྱས། ཁོས་དོགས་པ་ཁོང་སློང་གི་ཚུལ་དུ་དཔལ་འབྱོར་རིག་པ་ཚན་རིག་ཏུ་བརྩིས་ན་འོས་སམ་ཞེས་དྲིས ། ཚན་རིག་གིས་ང་ཚོ་བསྐྱབ་ཐུབ་པར་ཡིད་ཆེས་བྱེད་མཁན་མང་བོ་ཡོད་ནའང་། དེ་ནི་ཕྱོགས་རེ་ཙམ་དུ་ཟད་དེ། ཐ་ན་ཚན་རིག་གིས་གསལ་བོར་བྱས་པ་དག་ནི་དངོས་པོའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་བདེན་དོན་ཁོ་ནར་ཟད། གལ་ཏེ་དངོས་པོའི་ངོས་ཙམ་ནས་བྱ་དངོས་ཐམས་ཅད་རྟོག་ཞིབ་བྱས་ན་དངོས་པོ་འགར་གནས་པའི་ཚུལ་ངོ་མ་ཞིག་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་རྟོགས་མི་ཐུབ། འཇིག་རྟེན་གྱི་ཡོད་རྒུ་རང་བྱུང་གིས་ཕན་ཚུན་ལ་བརྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་ཡིན་པས་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཚུལ་ཀྱང་དེ་ལས་མ་འདས། ཚན་རིག་གི་ཕྱོགས་ཙམ་ནས་ཐག་གཅོད་བྱས་ན་ཕམ་ཁ་དང་གནད་དོན་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་འབྱུང་ངེས། ང་ཚོའི་བཟོ་ལས་དང་ཆེད་ལས་ཀྱི་རྣམ་པས་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཚུལ་འདིས་ཁོར་ཡུག་བཙོག་པོར་བཏང་བ་ནི་ཆེས་གསལ་བའི་ཉེན་ཁའི་འབྲས་བུ་ཞིག་རེད། དེ་བས་ཁོར་ཡུག་གནད་དོན་ཁ་ཚ་དགོས་གཏུག་ཏུ་གྱུར་པ་ལས་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཐོག་མར་ཁྱོན་ཆེ་བའི་བློ་རྒྱ་ཆེན་པོ་སྣང་མེད་དུ་གྱུར་ནས་སྣ་གཅིག་ཅན་གྱི་ཚན་རིག་མཐོང་རྒྱའི་སྣེ་ཟུར་ཙམ་ལ་བློ་གཏད་བྱེད་པ་ནོར་འཁྲུལ་དང་བླུན་རྟགས་ཡིན་པ་ཤེས། ཁོ་ཚོའི་ཐོག་མར་མཐོང་རྒྱ་ཡངས་པོའི་མཐུ་ལ་བརྟེན་ནས་མིའི་རིགས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ལ་ལྟ་སྟངས་འཛིན་པ་དང་། བྱ་སྤྱོད་ཀྱིས་མི་སྒེར་གྱི་འཚོ་བ་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ཡུག་བཅས་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་པར་དོ་སྣང་བྱས།
     མ་ཨར་ཁུའུ་ཟེ་ལ“ཕྱོགས་རེ་བ”ཞེས་གྲགས་མྱོང་། དེང་སྐབས་ཕེ་ཡོ་ཐོས་ཚན་རིག་ལ་ཕྱོགས་རེ་བ་ཙམ་ཞེས་བརྗོད། ཚན་རིག་གི་ལྟ་སྟངས་ཁོ་ནས་བྱ་བའི་ལྟ་སྟངས་དང་ཚད་གཞི་འཛིན་མཁན་རྣམས་ནི་མ་ཨར་ཁུའུ་ཟེའི་གྲས་སུ་བགྲངས་ཏེ“ཕྱོགས་རེ་བའི”ཕྱོགས་སུ་བརྩིས་ན་ཚོང་རའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁེ་ཕན་ཆེན་པོ་དམིགས་ཡུལ་དང་གཙོ་གཉེར་བྱེད་མཁན་ཐམས་ཅད་སྨོས་མ་དགོས། རྩོམ་པ་བོའི་དགོངས་དོན་མཐར་ཐུག་གང་ཡིན་གསལ་བོར་ཤེས་ཏེ། ནང་བསྟན་དཔལ་འབྱོར་རིག་པ་དང་དངོས་རྒྱུད༼正统༽དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་ཁྱད་པར་གཙོ་བོ་ནི། དངོས་རྒྱུད་ཀྱིས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཕྱོགས་ནས་དཔལ་འབྱོར་ལ་ལྟ་ཚུལ་འཛིན་པ་དང་། ནང་བསྟན་གྱིས་སྤྱི་ཚོགས་དང་མི་སྒེར་ཁོར་ཡུག་བཅས་ཕན་ཚུན་ལ་བརྟེན་ནས་མཉམ་འཚོ་བྱེད་དགོས་པའི་ལྟ་ཚུལ་འཛིན། ངས་ནང་བསྟན་གྱི་འདི་འདྲའི་སྤྱི་ཁོག་ལས་བརྒལ་བའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་མིག་རྒྱང་ནི་དེང་རབས་གསར་དུ་བྱུང་བའི་སྐྱེ་དངོས་གནས་ལུགས་རིག་པ་དང་སྐྱེ་ཚུལ་མི་རིགས་རིག་པའི་ཕྱོགས་སུ་ཉེ་བར་འདུག་སྙམ། ཕེ་ཡོ་ཐོས་དོན་ཚན་བཞི་བར་བསྟན་དོན། ནང་བསྟན་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་རྨང་གཞིའི་རྩ་དོན་གཉིས་ནི་དྲན་སྐུལ་གྱི་ཅོང་བརྡའི་ནུས་པ་ལྡན་པའི་སྐྱེ་དངོས་མི་ཆོས་རང་བཞིན་དུ་བལྟས་ཆོག རང་ལ་གནོད་པ་མེད་ལ་གཞན་ལའང་འཚེ་བར་མི་བྱེད་པའི་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་འཚོ་གནས་དང་མཐུན་པ་འབྱུང་ངེས། འདིའི་སྐབས་ཀྱི“གཞན”ནི་མིའི་རིགས་ཁོ་ན་མ་ཡིན་པར་སྐྱེ་དངོས་ཐམས་ཅད་འདུས་སོ། ། གལ་ཏེ་དངོས་རྒྱུད་དཔལ་འབྱོར་རིག་པས་མི་རྣམས་ལ“ཅི་ཙམ་མང་ན་དེ་ཙམ་ལེགས”ཅེས་སློབ་སྟོན་བྱེད་ན། ནང་བསྟན་དཔལ་འབྱོར་རིག་པས“མང་ལས་ཉུང་ན་བདེ་བ་ལགས”ཅེས་དང་། ཡང་ན“ཇི་ཙམ་ཉུང་ན་དེ་ཙམ་ལེགས”ཅེས་འདོད་དོ། ། འདིས་བདག་ལ་རང་དབང་མེད་པར“བླུན་པོའི་སྲེད་པ་མཁར་འཕྱོ་སྟེ”“མཁས་པས་ནམ་ཡང་ཆོག་ཤེས་བསྟེན”ཅེས་པའི་ཐེ་གོར་གྱི་སྙན་ཚིག་ཅིག་དྲན་དུ་བཅུག་གོ །

རྩོམ་སྒྲིག་འགན་འཁུར་བ། ཁཱ་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ། མགར་རྩེ་ཉི་ཟེར། ཨ་བུ་འབྲོང་། འཇམ་དབྱངས་ཡེ་ཤེས།

སྤྱིའི་ལྟ་སྐུལ་བ། སློབ་གྲྭའི་དབུ་བཞུགས་ལྷན་ཚོགས།
གཙོ་སྐྱོང་སྡེ་ཁག ཐོན་མིའི་སློབ་ཚོགས།
དོ་དམ་པ། ཁཱ་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ།
ཞིབ་དཔྱད་པ། ཁཱ་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ།
རྩོམ་སྒྲིག་པ། འབའ་སྣང་གྲོལ།
རྩོམ་སྒྲིག་ཨུ་ཡོན། འོད་ཟེར་བཟང་བོ། བསོད་ནམས་རབ་སྣང་། འཕྲིན་ལས་ཉི་མ། བན་ཤུལ་འཇམ་དབྱངས་ཡེ་ཤེས། དམ་ཆོས་ཕུན་ཚོགས། སྦྲ་ནག་འཇིགས་མེད་རྡོ་རྗེ།